Na leszczynowych gałęziach – orzechówka mączysta

Zimowy spacer po lesie, w którym napotkamy leszczynę pospolitą (Corylus avellana), można urozmaicić pewną ciekawą obserwacją mykologiczną. W tym celu należy pooglądać gałęzie leszczynowych krzewów, zwracając szczególną uwagę na te, które są już uschnięte.

Podczas obserwacji uschłych gałęzi leszczynowych można dostrzec na nich dziwne okrągławe twory barwy beżowej o powierzchni jakby posypanej otrębami. Są to owocniki grzyba o nazwie orzechówka mączysta (Encoelia furfuracea) – gatunku należącego do typu grzybów workowych (Ascomycota).

Orzechówka mączysta (Encoelia furfuracea) – 15.01.2017

Orzechówka mączysta jest grzybem o charakterze saprotrofu nadrewnowego, dlatego właśnie kluczem do jej znalezienia jest obserwowanie uschniętych gałęzi krzewów leszczyny. Owocniki orzechówki mączystej wyrastają się w spękaniach kory, niekiedy pojedynczo, ale częściej w skupieniach liczących od kilku do kilkunastu owocników. Odporne na mróz owocniki można zaobserwować od późnej jesieni do wiosny, mogą być widoczne jeszcze w maju. Puste wewnątrz owocniki początkowo są płaskie i nieregularnie powyginane. Rosnąc przyjmują z czasem kształt zbliżony do kulistego, by na koniec gwiazdkowato popękać ukazując wewnętrzną warstwę hymenialną (tj. tworzącą zarodniki). Mogą osiągać średnicę do 15 mm. Zewnętrzna otrębiasto-łuseczkowata powierzchnia owocników ma barwę beżową, natomiast wewnętrzna warstwa hymenialna jest gładka i ma ciemniejszą barwę, od cynamonowobrązowej do czerwonobrązowej, a niekiedy nawet czarnej.

Orzechówka mączysta (Encoelia furfuracea) – 07.03.2009

Do niedawna orzechówka mączysta była uważana w Polsce za gatunek rzadki. W ciągu całego dwudziestego wieku miała bardzo nieliczne notowania, z których najbliższym obszaru Kasztelanii Ostrowskiej było notowanie z okolic Kórnika w Wielkopolsce. Prawdopodobnie jednak orzechówka mączysta była nie tyle rzadka, co przeoczana. W ciągu ostatnich dziesięciu lat poznano w Polsce liczne nowe stanowiska tego gatunku. W Kasztelanii Ostrowskiej stwierdzono orzechówkę mączystą po raz pierwszy w 2008 r. w okolicach leśnej ścieżki przyrodniczej w Jeziercach oraz w lesie między Imiołkami, a Kamionkiem.