Wśród rodzajów grzybów należących do typu grzybów podstawkowych (co to oznacza opiszę niebawem) w pierwszej połowie XX wieku wyróżniano pewną szczególną grupę grzybów, których zarodniki powstają i dojrzewają wewnątrz zamkniętego owocnika. Zaliczono je do tzw. wnętrzniaków (klasa Gasteromycetes lub rząd Gastrales). Przyglądając się grzybom zaliczanym do tej grupy znajdziemy wśród nich liczne ciekawostki, o jednej z nich opowiem dziś.
W tym celu sięgnę do wyników pierwszej tegorocznej inwentaryzacji przyrodniczej w Kasztelanii Ostrowskiej wykonywanej przez Maćka, Natalię (Flora) i mnie (Funga) i pokażę …. gwiazdkę ze ściółki – gwiazdosza wzniesionego (Geastrum fornicatum). Prawdziwą gwiazdką z nieba, a raczej z tytułowej ściółki jest ten gwiazdosz – nie dość, że tworzy on owocnik z gwiaździstymi ramionkami, powstałymi wskutek pękania osłony zewnętrznej (egzoperydium), odsłaniającymi w ten sposób główkę z zarodnikami (osłona wewnętrzna okrywająca główkę to endoperydium), nie dość, że dla ułatwienia wysyłania zarodników w świat staje on na wyprostowanych ramionkach jak na stojakach, czy szczudłach, a do tego jeszcze tworzy miseczkę u podstawy owocnika, to do tego wszystkiego jest gatunkiem ściśle chronionym oraz opatrzonym kategorią E (jako wymierający – krytycznie zagrożony) na Czerwonej liście grzybów wielkoowocnikowych w Polsce (tych, które uznano za zagrożone)*. Jest bardzo rzadkim gatunkiem. Owocniki wyrastają pojedynczo lub w grupach, w parkach i innych miejscach z dużą ilością ściółki**.
Możemy być dumni, że w naszej Kasztelanii Ostrowskiej znalazł sobie miejsce ten osobliwy, ciekawy i rzadki gatunek. Gwiazdosz wzniesiony jest jednym z przyrodniczych symboli regionu Kasztelanii Ostrowskiej. Dotąd znamy jedno stanowisko tego gatunku …, a może ktoś natrafi gdzieś na podobne grzyby? Prosimy wówczas o kontakt i wskazanie miejsca znalezienia. Uwaga – w przypadku znalezienia pozostawiamy owocniki tam, gdzie wyrosły – tak postępujemy z gatunkami podlegającym ochronie prawnej.
* Wojewoda W., Ławrynowicz M. 2006. Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce. Red list of the macrofungi in Poland. In: MIREK Z., ZARZYCKI K., WOJEWODA W., SZELĄG Z. (red.). Red list of plants and fungi in Poland. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków: 53–70.
** za https://www.grzyby.pl
