Czy może być dzień bez artykułu grzybowego? Nieeee ….. A jeśli jednak? To zanim nastanie dzień, albo nawet tydzień bez takowego artykułu, twardo się za myko-pisanie zabieram. A skoro twardo, to i o twardziaku mowa będzie!

Jednym z gatunków z rodzaju twardziak, jakiego spotkałam w regionie Kasztelanii Ostrowskiej, jest twardziak tygrysi. Sporo innych gatunków z tego rodzaju obecnie zmienia swoją pozycję taksonomiczną, więc jak będą znalezione, to już nie jako twardziaki, ale np. jako twardoskórzaki (Neolentinus sp.), albo  żagiewki (Neofavolus sp.) choć to wszystko zależy od tego, które ujęcie taksonomiczne będzie źródłem nazwy …. Jednakowoż tak, czy owak, ja tu i teraz pozostaję przy twardziaku, twardziaku tygrysim.

Pozwolę sobie na takie małe rozważanie, jak to jest, że ten saprotroficzny grzyb nadrewnowy, który pojawia się w łęgach, na drewnie wierzb i topól, i potrafi wyrosnąć nawet na gałęzi pływającej po wodzie (miałam kiedyś, poza Kasztelanią, taką obserwację), potrafi także opanowywać pozostałości po wyciętych przydrożnych drzewach … Tam raczej nie ma aż takiej wilgoci, jak w łęgu, może być nawet, jak na potrzeby grzybów, pewien deficyt wody. Ale czy są rzeczy niemożliwe dla twardziaka, a w dodatku twardziaka tygrysiego? Mocny on, silny, nieustępliwy i wytrwały, i wyrasta i tu, i tu. Takie obserwacje mam z różnych miejsc, bliższych i dalszych, ale w regionie Kasztelanii Ostrowskiej znam na razie jedno miejsce z twardziakiem, które właśnie jest blisko wody, bardzo blisko brzegu pewnego stawu.

Teraz słów kilka o tymże gatunku w ujęciu historycznym. Znany nam już uczony francuski Pierre Bulliard (ten trojga zawodów: lekarz, botanik i mykolog) wykonał piękną ilustrację wiązki owocników twardziaka tygrysiego, któremu wówczas nadał nazwę Agaricus tigrinus. Ilustracja widnieje w drugim tomie dzieła pt. Herbier de la France z 1782 r. Nawet gdyby nikt z nas nigdy nie spotkał tego twardziaka, to spoglądając na rycinę Pierra Builliarda możemy sobie go znakomicie wyobrazić, tak ładnie ta rycina oddaje cechy owocników grzyba.

Obecna nazwa Lentinus tigrinus  została nadana w 1825 r. przez Eliasa Magnusa Friesa, znakomitego szwedzkiego botanika i mykologa. Nim opiszę nieco bliżej zasadniczą cechę grzyba, czyli wygląd powierzchni kapelusza, wspomnę, że w polskim piśmiennictwie nazywano go najczęściej pstrym, pstrokatym, a także tygrysowatym, a w końcu tygrysim.

Skąd te pstre, pstrokate i tygrysowate skojarzenia? Spójrzmy na wierzch kapelusza twardziaka tygrysiego. Na kapeluszu w delikatnie kremowym kolorze ujrzymy charakterystyczne  ciemnobrązowe, delikatne łuseczki. Podobne łuseczki znajdziemy także na trzonie, na którym u młodych owocników występuje delikatny, zanikający pierścień. Blaszki mają początkowo kolor kapelusza, później mogą zżółknąć, ale co ważne, ostrza blaszek są drobno ząbkowane.

Kiedy przypada pora tworzenia owocników przez grzybnię twardziaka tygrysiego? Już od kwietnia! Czyli od wiosny, a trwa aż do jesieni. Zważywszy, że kwiecień to już właściwie za chwilę …. Rozglądajmy się za łuseczkowatymi kremowymi kapeluszami, a nuż będzie to właśnie, opatrzony na Czerwonej liście kategorią R – rzadki, twardziak tygrysi?

Nieco podobne, ale bardziej masywne i z łuseczkami nie tak mocno zabarwionymi, jak u twardziaka tygrysiego owocniki, wyrastają na drewnie iglastym opanowanym przez grzybnię twardziaka łuskowatego.

źródła:

Bulliard. P. (1781-1782). Agaricus tigrinus. Herbier de la France (tom 2). (data dostępu 22.01.2022).

Cooper, J., Kirk., P. (2022). Lentinus tigrinus. Index fungorum.org (data dostępu 22.01.2022).

Snowarski, M. (2022). Lentinus tigrinus (twardziak tygrysi). Atlas grzybów Polski grzyby.pl (data dostępu 22.01.2022).

Wojewoda, W. (2003). Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. W: Z. Mirek (red.), Różnorodność biologiczna Polski (tom 7). Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences.

Wojewoda, W., Ławrynowicz, M. (2006). Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce. W: Z. Mirek. K. Zarzycki. W. Wojewoda. Z. Szeląg (red.), Czerwona lista roślin i grzybów w Polsce (str. 53-70). Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences.