I znów zaglądamy pod spód grzybowego kapelusza, tym razem jest to owocnik rozszczepki pospolitej …. Jakie „dziwo” tym razem ujrzymy? A może dowiemy się czegoś z historii mykologii ….?
Gdzieś w lesie spoczywa na ściółce konar liściasty. Na nim skupisko licznych muszelkowatych grzybów z krótkim, gęstym, szczeciniastym owłosieniem na powierzchni. Nie dostrzeżemy trzonu u tych owocników. Ten grzyb jest połączony bezpośrednio z podłożem. Jest z tym podłożem zrośnięty bocznie, bardzo wąsko, rzec by można, punktowo.
Taki owocnik, dla lepszej obserwacji oderwany od podłoża i oglądany od spodu, przywodzi na myśl także inny kształt – przypomina bowiem malutki wachlarzyk. Widoczne od spodu owocnika blaszki rozchodzą się wachlarzowato od miejsca złączenia grzyba z podłożem. Co jeszcze bardziej ciekawe, ostrza blaszek są rozszczepione na dwoje! Szczególnie ładnie widać to u podsuszonych owocników.
To teraz przejdźmy do nazwy grzyba, która po polsku brzmi rozszczepka pospolita. A jak to wygląda w odniesieniu do nazwy naukowej, dodatkowo w ujęciu historycznym?
Otóż Karol Linneusz, szwedzki uczony, który jako pierwszy zastosował konsekwentne dwuczłonowe nazewnictwo gatunków roślin (w tym grzybów) i zwierząt, złożone z nazwy rodzajowej i epitetu gatunkowego, w 1755 r. nadał naszej rozszczepce pospolitej łacińską nazwę Agaricus alneus. Aby zaznaczyć autora tej nazwy – Karola Linneusza – obecnie dodaje się po nazwie binominalnej literę L., czyli Agaricus alneus L.
Natomiast Inny znakomity szwedzki uczony, mykolog i botanik, Elias Fries, w 1815 r. opisał rozszczepkę pospolitą pod znaną nam do dziś nazwą naukową Schizophyllum commune. Tu trzeba zaznaczyć ogromne zasługi Eliasa Friesa w dziedzinie mykologii. Jest on znany jako pionier klasyfikacji grzybów, twórca podstaw taksonomii grzybów. Jest autorem m.in. trzytomowego dzieła Systema mycologicum, w którym sklasyfikował grzyby według ich cech morfologicznych: budowy zarodników, ich powierzchni i barwy, szczegółów budowy owocnika (kolor i struktura powierzchni kapelusza, rodzaj hymenoforu, budowa trzonu, pierścienia itp.). Klasyfikacja Friesa opierająca się na podobieństwach budowy, nie uwzględniała pokrewieństwa, ale zasługi tego uczonego dla mykologii są nie do przecenienia. Do dziś widzimy ślad jego pracy w nazwach naukowych grzybów.
I tak w przypadku pełnej nazwy naukowej rozszczepki pospolitej, czyli
Schizophyllum commune (L.) Fr.
literka L. w nawiasie oznacza Karola Linneusza, który jako pierwszy nadał nazwę binominalną temu grzybowi, a literki Fr. oznaczają Eliasa Friesa, który jako pierwszy opisał rozszczepkę pod nazwą Schizophyllum commune …..
Tyle historii jest ukrytej w nazwie pewnego pospolitego grzyba, którego m.in. rok temu wspólnie oglądaliśmy na wycieczce przyrodniczej w okolicach jeziora Drążynek …..
Obie nazwy, zarówno łacińska, jak również polska, w epitecie gatunkowym zaznaczają istotną cechę gatunku, a mianowicie jego rozpowszechnienie (commune) i pospolitość występowania. Rzeczywiście, owocniki rozszczepki pospolitej znajdziemy dosłownie wszędzie, w lasach i poza lasami, wszędzie, gdzie jest dostępny zasiedlany przez nią substrat, czyli martwe, ale czasem nawet żywe gałęzie, a nawet całe pnie drewniane, głównie liściaste.
źródła:
https://www.grzyby.pl/pelna/gatunki/Schizophyllum_commune.htm
http://www.speciesfungorum.org/GSD/GSDspecies.asp?RecordID=208403
https://www.wielkiepytania.pl/article/dziedzictwo-linneusza/
https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Elias_Fries
